اثر حشره کشی اسانس گیاهان باریجه ferula gummosa boiss.، درمنه معمولی artemisia annua l. و سداب ruta graveolens l. روی دو گونه آفت انباری

در این پژوهش اثر حشره کشی اسانس سه گیاه باریجه، ferula gummosa boiss.، درمنه artemisia annua l. و سداب ruta graveolens l. روی دو گونه آفت انباری به نام های شپشه آرد tribolium castaneum (herbst) و سوسک چهار نقطه-ای حبوبات callosobruchus maculatus (f.) مورد بررسی قرار گرفته است. همه آزمایش ها در شرایط دمایی 1±27 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 5±65 درصد و در تاریکی انجام شده اند. اسانس دو گیاه درمنه و سداب از بخش های هوایی (برگ و ساقه) این گیاهان و به روش تقطیر با آب به دست آمدند. اسانس گیاه باریجه از صمغ آن به دست می آید که از شرکت زردبند تهران خریداری شد. آزمایش های روند سمیت تنفسی نشان دادند که با افزایش زمان و غلظت اسانس ها میزان مرگ و میر افزایش می یابد. مقادیر lc50 محاسبه شده برای اسانس سه گیاه باریجه، درمنه و سداب روی شپشه آرد به ترتیب 19/287، 34/225 و 64/169 میکرولیتر بر لیتر هوا و برای سوسک چهار نقطه ای حبوبات به ترتیب 20/29، 11/16 و 79/14 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. در آزمایش اثر بازدارندگی تخم ریزی اسانس ها روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات اسانس سداب بیشترین بازدارندگی و اسانس باریجه کمترین بازدارندگی را اعمال کردند. در آزمایش اثر تخم کشی اسانس های گیاهی، با وجود اینکه مقاومت تخم ها به اسانس ها هم زمان با افزایش سن آنها افزایش یافت، اختلاف معنی داری بین تخم های یک روزه و سه روزه سوسک چهار نقطه ای حبوبات دیده نشد. همچنین، با افزایش غلظت اسانس ها، درصد تلفات ایجاد شده در تخم ها افزایش یافت و درصد تخم کشی اسانس درمنه و سداب بیشتر از اسانس باریجه بود. اسانس سه گیاه باریجه، درمنه وسداب اثر بازدارنده بر تغذیه افراد بالغ شپشه آرد اعمال کردند و اسانس گیاه سداب بازدارندگی تغذیه بیشتری را نسبت به اسانس باریجه و درمنه ایجاد کرد. اسانس های مورد آزمایش دارای اثر دورکنندگی روی حشرات کامل شپشه آرد و سوسک چهار نقطه ای حبوبات بودند و در همه حالات درصد دورکنندگی روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات بیشتر از درصد دورکنندگی روی شپشه آرد بود. همچنین، اسانس گیاه درمنه بالاترین درصد دورکنندگی را روی هر دو حشره مورد آزمایش ایجاد کرد. در آزمایش بررسی دوام سمیت تنفسی روی حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات، مشخص شد با گذشت زمان اثر سمیت تنفسی اسانس ها کاهش می یابد. اسانس گیاه درمنه بالاترین دوام و اسانس گیاه باریجه کمترین دوام را داشت.